Η αγορά εργασίας τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει αλλάξει περισσότερο απ’ όσο άλλαξε σε ολόκληρο τον προηγούμενο αιώνα.
Η τεχνολογική πρόοδος, η ψηφιοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη, η κλιματική μετάβαση και οι δημογραφικές μεταβολές αναδιαμορφώνουν επαγγέλματα, δεξιότητες και ανάγκες.
Σε αυτό το περιβάλλον αβεβαιότητας, ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν αποτελεί πολυτέλεια, αλλά κρίσιμο εργαλείο για μαθητές, νέους και οικογένειες και οι Δήμοι έχουν πολύ σοβαρό ρόλο να διαραμματίσουν στο πλαίσιο των αρμοδιότητών τους για θέματα εκπαίδευσης, και δια βίου μάθησης, ποιότητας ζωής των πολιτών και στήριξης των νέων.
Από το «σίγουρο πτυχίο» στη διαρκή προσαρμογή
Για δεκαετίες, η επιλογή σπουδών βασιζόταν στην αντίληψη του «σίγουρου επαγγέλματος». Ιατρική, Νομική, Πολυτεχνικές Σχολές και ορισμένα τμήματα του Δημοσίου θεωρούνταν εγγύηση επαγγελματικής αποκατάστασης. Σήμερα, αυτή η βεβαιότητα έχει μειωθεί δραματικά.
Η πραγματικότητα δείχνει ότι:
- Πολλά επαγγέλματα αυτοματοποιούνται ή μετασχηματίζονται.
- Οι εργοδότες αναζητούν δεξιότητες και όχι μόνο τίτλους.
- Η δια βίου μάθηση έχει αντικαταστήσει τη λογική της «μιας επιλογής για πάντα». Οι σύγχρονές έρευνας έδειξαν ότι όλοι οι επιτυχημένοι επαγγελματίες έχουν αλλάξει τουλάχιστον τέσσερεις φορές στην ζωή τους αντικείμενο εργασίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο επαγγελματικός προσανατολισμός βοηθά τους νέους να κατανοήσουν όχι μόνο τι υπάρχει σήμερα, αλλά κυρίως τι αλλάζει και πώς να προσαρμοστούν για το αύριο που θα μπουν στην αγορά εργασίας.
Παραδείγματα σχολών που έχασαν τη δυναμική τους
Η μεταβολή αυτή αποτυπώνεται ξεκάθαρα και στα μόρια εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Παιδαγωγικά Τμήματα
Πριν από 20 χρόνια βρίσκονταν σταθερά σε πολύ υψηλά μόρια, λόγω των διορισμών στο Δημόσιο. Σήμερα, η μείωση προσλήψεων και η εργασιακή ανασφάλεια έχουν οδηγήσει σε σημαντική πτώση των βάσεων. - Φιλολογικές και Ιστορικές Σχολές
Κάποτε αποτελούσαν επιλογή κύρους. Σήμερα, η περιορισμένη απορρόφηση στην εκπαίδευση και η απουσία εναλλακτικών επαγγελματικών διεξόδων έχουν μειώσει τη ζήτησή τους. - Τμήματα Δημόσιας Διοίκησης και Διοίκησης Οργανισμών
Τη δεκαετία του 2000 συνδέονταν άμεσα με μια καριέρα στο Δημόσιο. Η συρρίκνωση του κράτους και οι αλλαγές στις προσλήψεις έχουν επηρεάσει σημαντικά τη δυναμική τους.
Αντίθετα, τμήματα που παλαιότερα θεωρούνταν «δευτερεύουσες επιλογές», όπως η Πληροφορική, η Επιστήμη Δεδομένων, η Εφοδιαστική Αλυσίδα, οι Σπουδές Περιβάλλοντος και τα Ψηφιακά Μέσα, έχουν σημειώσει εντυπωσιακή άνοδο.
Ο ρόλος του σύγχρονου επαγγελματικού προσανατολισμού
Ο σύγχρονος επαγγελματικός προσανατολισμός δεν περιορίζεται στην απλή καταγραφή σχολών και μορίων. Περιλαμβάνει:
- Ανάλυση κλίσεων, δεξιοτήτων και ενδιαφερόντων του ατόμου (για μια επιτυχημένη καριέρα)
- Ενημέρωση για τάσεις της αγοράς εργασίας
- Κατανόηση των επαγγελματικών διεξόδων κάθε κλάδου
- Σύνδεση σπουδών με νέες μορφές απασχόλησης, όπως η εξ αποστάσεως εργασία, η επιχειρηματικότητα και τα υβριδικά επαγγέλματα
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να γίνεται έγκαιρα, πριν τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων που συχνά καθορίζουν ολόκληρη την επαγγελματική πορεία ενός νέου.
Στο πλαίσιο αυτό πολλοί δήμοι σε συνεργασία με ΜΚΟ αναπτύσσουν προγράμματα επαγγελματικού προσανατολισμού στα σχολεία τους Άλλοι με την μορφή ενημερωτικής εκδήλωσης και άλλοι με σταθερό ετήσιο πρόγραμμα και εξατομίκευσης.
Παραδείγματα
Δήμος Θεσσαλονίκης
Ο Δήμος – μέσω της Αντιδημαρχίας Παιδείας & Δια Βίου Μάθησης – διοργανώνει ημερίδες και εκδηλώσεις ενημέρωσης για επαγγελματικό προσανατολισμό με στόχο να βοηθήσει μαθητές να κατανοήσουν τις τάσεις της αγοράς εργασίας και τις επιλογές σπουδών/καριέρας.
Δήμος Νεάπολης-Συκεών
Υλοποιεί δωρεάν πρόγραμμα Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού, που απευθύνεται σε μαθητές γυμνασίου και λυκείου για σωστή επιλογή κατεύθυνσης σπουδών και καριέρας.
Δήμος Θέρμης
Η Διεύθυνση Παιδείας και Νεολαίας του Δήμου Θέρμης οργανώνει δράσεις επαγγελματικού προσανατολισμού για την εκπαιδευτική κοινότητα του δήμου με στόχο τη στήριξη μαθητών/γονέων.
Δήμος Αχαρνών
Πραγματοποίησε εκδήλωση επαγγελματικού προσανατολισμού και συμβουλευτικής για μαθητές γυμνασίου και λυκείου σε συνεργασία με εξωτερικό πάροχο (Skywalker.gr).
Δήμος Αθηναίων (Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων)
Ο Δήμος Αθηναίων διοργάνωσε ημερίδες επαγγελματικού προσανατολισμού στην Τεχνόπολη με θεματικές για μαθητές και νέους που σχετίζονται με επιλογές επαγγέλματος και σπουδές.
Ο Δήμος Λυκόβρυσης – Πεύκης πραγματοποίησε ενημερωτική ομιλία Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού στους μαθητές/τριες της Γ’ Γυμνασίου από την Κοινωνική Λειτουργό & Σύμβουλο Σταδιοδρομίας, Καραμιχάλη Γεωργία, του Τμήματος Κοινωνικής Προστασίας, Παιδείας & Εθελοντισμού του Δήμου, σε συνεργασία με το Γυμνάσιο Λυκόβρυσης.
Γενικά, πολλοί δήμοι στην Ελλάδα προσφέρουν υπηρεσίες συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού μέσω των κοινωνικών υπηρεσιών τους ή των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ), ειδικά σε συνδυασμό με προγράμματα απασχόλησης, στήριξης ανέργων κ.λπ. Το πλαίσιο αυτό υποστηρίζεται και από τη νομοθεσία για τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης.
Σε πιο κεντρικό επίπεδο, η ΕΘΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΕΟΠΠΕΠ) παρέχει εργαλεία και ενημέρωση για επαγγελματικό προσανατολισμό που χρησιμοποιούνται από δημόσιους φορείς, σχολεία και συμβούλους.
Σε μια εποχή όπου το σχολείο συχνά δεν επαρκεί για να καλύψει αυτές τις ανάγκες, οι δήμοι και οι τοπικοί φορείςμπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο. Μέσα από ημερίδες, εργαστήρια, συνεργασίες με επαγγελματίες και πανεπιστήμια, μπορούν να προσφέρουν ουσιαστική ενημέρωση σε μαθητές και γονείς.
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός, όταν συνδέεται με την τοπική αγορά εργασίας και τις αναπτυξιακές προοπτικές κάθε περιοχής, μετατρέπεται σε εργαλείο κοινωνικής συνοχής και αναπτυξιακού σχεδιασμού.
Στον κόσμο που διαμορφώνεται, δεν αρκεί να επιλέξει κανείς «μια καλή σχολή». Χρειάζεται να επιλέξει μια πορεία που να μπορεί να εξελίσσεται. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός προσφέρει τον χάρτη σε ένα τοπίο που αλλάζει συνεχώς και βοηθά τους νέους να μη βαδίζουν στα τυφλά, αλλά με γνώση, αυτογνωσία και ρεαλισμό.
