Συμπεράσματα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ενίσχυση της Τοπικής Δημοκρατίας στην Ελλάδα
Με έντονο ελληνικό ενδιαφέρον ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της 49ης Ολομέλειας του Κογκρέσου Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπου εγκρίθηκε η Έκθεση για την Τοπική και Περιφερειακή Δημοκρατία στην Ελλάδα και η Σύσταση 539 (2025) για την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε παρουσία του Υπουργού Εσωτερικών Θοδωρή Λιβάνιου, του Έλληνα Πρέσβη στο Στρασβούργο Νικόλαου Σιγάλα και στελεχών του Υπουργείου Εσωτερικών. Η ελληνική αντιπροσωπεία είχε ενεργό ρόλο καθ’ όλη τη διάρκεια των εργασιών, με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) να καταθέτει ουσιαστικές παρεμβάσεις υπέρ της ενίσχυσης του θεσμικού ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη χώρα.
Η Έκθεση Παρακολούθησης για την Ελλάδα
Η Έκθεση, που συντάχθηκε μετά από δύο αποστολές του Κογκρέσου στη χώρα μας (Δεκέμβριος 2024 και Απρίλιος 2025), αποτελεί την τέταρτη επίσκεψη παρακολούθησης από την κύρωση του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης το 1989. Οι εισηγήτριες Tanja Joona (Φινλανδία) και Katrien Partyka (Βέλγιο) παρουσίασαν μια συνολική αποτίμηση της προόδου αλλά και των προκλήσεων της ελληνικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Οι εισηγήτριες αναγνώρισαν θετικές εξελίξεις, όπως:
- την επέκταση της εφαρμογής του Χάρτη στις Περιφέρειες,
- τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου,
- τη βελτίωση του διαθεσμικού διαλόγου μεταξύ κυβέρνησης και αυτοδιοίκησης,
- και τη δέσμευση της εθνικής κυβέρνησης να προωθήσει νομικές μεταρρυθμίσεις, παρά τις δημοσιονομικές δυσκολίες.
Ωστόσο, το Κογκρέσο εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες για διαρθρωτικά ζητήματα, επισημαίνοντας:
- τη μειωμένη θεσμική αυτονομία των δήμων,
- την ασάφεια στην κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ επιπέδων διοίκησης,
- την ανεπαρκή στελέχωση και χρηματοδότηση,
- την αδύναμη φορολογική αυτονομία των ΟΤΑ,
- και την ποινική ευθύνη των δημάρχων, που αποθαρρύνει την ελεύθερη άσκηση των καθηκόντων τους.
Το Κογκρέσο καλεί την Ελλάδα να ολοκληρώσει τις προτάσεις αποκέντρωσης, να παραχωρήσει στις τοπικές αρχές τη δυνατότητα θέσπισης δεσμευτικών κανονισμών, να ενισχύσει τα ίδια έσοδά τους και να επικυρώσει τα μη κυρωμένα άρθρα του Χάρτη, καθώς και το Πρόσθετο Πρωτόκολλο (CETS 207) για το δικαίωμα συμμετοχής των πολιτών στις τοπικές υποθέσεις.
Οι ελληνικές παρεμβάσεις στο Στρασβούργο
Κατά τη συζήτηση της 30ής Οκτωβρίου, η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε επισήμως από τον Αντιπρόεδρο του Κογκρέσου Κωνσταντίνο Κουκά και τη Μερόπη Υδραίου, οι οποίοι είχαν ενεργό ρόλο στις θεματικές εισηγήσεις και στις τοποθετήσεις υπέρ της εμβάθυνσης της τοπικής δημοκρατίας.
Ο κ. Κουκάς, στην παρέμβασή του για την Έκθεση σχετικά με την Ελλάδα, υπογράμμισε τη στενή συνεργασία κυβέρνησης και αυτοδιοίκησης για την πλήρη εφαρμογή των αρχών του Ευρωπαϊκού Χάρτη. Επισήμανε ότι η ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν αποτελεί απλώς νομική υποχρέωση, αλλά βασικό συστατικό μιας πιο ανθεκτικής και συμμετοχικής δημοκρατίας.
Επιπλέον, αναφέρθηκε στην ομόφωνη απόφαση της ΚΕΔΕ να ζητήσει την άρση των επιφυλάξεων που η Ελλάδα είχε καταθέσει από το 1989 σε βασικά άρθρα του Χάρτη και να στηρίξει την υπογραφή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου για τη συμμετοχή των πολιτών.
Νέες πρωτοβουλίες από τους Έλληνες αιρετούς
Παράλληλα, ο κ. Κουκάς παρουσίασε προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Τοπικής Δημοκρατίας, προτείνοντας:
- τη θεσμοθέτησή της ως ετήσιας δράσης με εκπαιδευτικό χαρακτήρα,
- τον διαχωρισμό σε θεματικές ενότητες,
- και την ενίσχυση της συνεργασίας με τα εθνικά σημεία επαφής των κρατών μελών.
Η κα. Υδραίου παρουσίασε το Πρόσθετο Πρωτόκολλο για το Περιβάλλον και την Ενέργεια, που συνδέεται με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs), τονίζοντας τη σημασία των δήμων στη μετάβαση προς την πράσινη οικονομία και τη βιώσιμη κινητικότητα.
Τα επόμενα βήματα για την Ελλάδα
Η Σύσταση 539 (2025) του Κογκρέσου απευθύνει σαφές μήνυμα: η Ελλάδα πρέπει να βαθύνει την αποκέντρωση, να ενισχύσει τη θεσμική και οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ, και να δημιουργήσει μηχανισμούς για ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων.
Η υλοποίηση των παραπάνω αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για να συμβαδίσει η ελληνική αυτοδιοίκηση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα καλής διακυβέρνησης, δημοκρατίας και διαφάνειας.
Η νέα αυτή έκθεση έρχεται σε μια περίοδο που η τοπική αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα διεκδικεί περισσότερους πόρους, μεγαλύτερη αυτονομία και ουσιαστικό ρόλο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της χώρας — ένα αίτημα που, όπως φαίνεται, βρίσκει πλέον ευήκοα ώτα και στο Στρασβούργο.
Το πλήρες κείμενο της Σύστασης 539 (2025) και της Έκθεσης Παρακολούθησης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης. https://search.coe.int/congress
πηγή: myota
