Το νερό λιγοστεύει, η ανησυχία μεγαλώνει και η κυβέρνηση φαίνεται να εγκαταλείπει το αρχικό φιλόδοξο σχέδιο για τη δημιουργία τριών υπερ-εταιρειών ύδρεευσης που θα συγκέντρωναν όλη τη διαχείριση του υδάτινου πλούτου της χώρας.

Αντί γι’ αυτό, σύμφωνα με δημοσίευμα του Οικονομικού Ταχυδρόμου, μπαίνει στο τραπέζι ένα νέο μοντέλο, με τη σύσταση πολλαπλών περιφερειακών εταιρειών διαχείρισης, δημόσιου χαρακτήρα, που θα επιχειρήσουν να βάλουν τάξη σε έναν τομέα κατακερματισμένο και γεμάτο ανεπάρκειες.

Το πρόβλημα είναι τεράστιο καθώς η Μεσόγειος είναι η περιοχή που πλήττεται περισσότερο από κάθε άλλη στο πλανήτη και η Κεντρική και Νότια Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρότατο πρόβλημα ξηρασίας.  

 Η αλλαγή πλεύσης θα τεθεί επίσημα επί τάπητος τη Δευτέρα, σε έκτακτη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, με τη συμμετοχή του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη, του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου και άλλων αρμόδιων στελεχών. Στο επίκεντρο θα βρεθούν τα ανησυχητικά δεδομένα για τα αποθέματα νερού της Αττικής και αλλού, που βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.

Νέο σχέδιο με 45 περιφερειακές ΑΕ

Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε τη συγκέντρωση όλων των 730 φορέων διαχείρισης υδάτων —ΔΕΥΑ, ΤΟΕΒ, περιφερειακών υπηρεσιών και άλλων— κάτω από τρεις εταιρείες. Πλέον, η φιλοσοφία αλλάζει. Σύμφωνα με τη μελέτη της Deloitte, προτείνεται η δημιουργία νέων νομικών οντοτήτων με τη μορφή Ανώνυμων Εταιρειών Δημοσίου Χαρακτήρα, είτε ανά Λεκάνη Απορροής Ποταμού (45 συνολικά), είτε ανά γεωγραφική περιφέρεια, ώστε να μειωθεί ο αριθμός τους και να ενισχυθεί η αποδοτικότητα.

Σε όλα τα σενάρια, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ και ΟΑΚ (Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης) παραμένουν εκτός σχεδίου και συνεχίζουν αυτόνομα, με δυνατότητα εξαγοράς μικρότερων εταιρειών. Οι νέες ΑΕ θα αναλάβουν τη διαχείριση υφιστάμενων υποδομών, την υλοποίηση νέων έργων και τη διαχείριση μεγάλων περιφερειακών φραγμάτων και δικτύων.

Όλες οι ΔΕΥΑ και οι ΤΟΕΒ θα συμμετέχουν εισφέροντας τα περιουσιακά τους στοιχεία και τις υποχρεώσεις τους στις νέες εταιρείες της περιοχής τους.

Οι Α.Ε. βέβαια περνάνε εύκολα σε ιδιώτες όπως έγινε και με την ΕΥΔΑΠ αφού η βιωσιμότητά τους θα απαιτήσει σοβαρές επενδύσεις που θα καθορίσουν και τις νέες τιμολογιακές πολιτικές. Το νερό μπορεί να παραμείνει δημόσιο αγαθό, η διανομή του όμως όχι. 

Χρηματοδότηση χωρίς επιβάρυνση του δημόσιου χρέους

Η συγκέντρωση των περιουσιακών στοιχείων κάθε περιοχής θα δημιουργεί μια «Ρυθμιζόμενη Περιουσιακή Βάση» (ΡΠΒ) — ένα μοντέλο που εξασφαλίζει σταθερά έσοδα και δανειοληπτική ικανότητα. Έτσι, οι νέες εταιρείες θα μπορούν να αντλούν χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), χωρίς να επιβαρύνεται το δημόσιο χρέος. 

Το σχέδιο αυτό στηρίζεται στη μελέτη της Deloitte, ωστόσο, στη σύσκεψη της Δευτέρας αναμένεται να παρουσιαστεί και η αντίστοιχη πρόταση της Morgan Stanley, γεγονός που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο προσαρμογών.

Το τεράστιο κόστος της υδατικής μετάβασης

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία (2022), η Ελλάδα χρειάζεται 10,24 δισ. ευρώ για την αναβάθμιση και κατασκευή έργων ύδρευσης και άρδευσης. Το ποσό αυτό πρόκειται να επικαιροποιηθεί μέσα στο 2025, καθώς οι ανάγκες αυξάνονται λόγω της κλιματικής κρίσης και της ξηρασίας.

Μόνο για την Αττική, εκτιμάται ότι απαιτούνται 500–700 εκατ. ευρώ για να εξασφαλιστεί επάρκεια νερού τα επόμενα χρόνια. Παράλληλα, μεγάλες ανάγκες παρουσιάζουν τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, τα Ιόνια, η Κρήτη, η Θεσσαλίακαι η Πελοπόννησος.

Τα αποθέματα της Αττικής σε ελεύθερη πτώση

Η εικόνα των αποθεμάτων είναι αποκαλυπτική:

Η πτώση είναι δραματική – μέσα σε τρία χρόνια χάθηκε περισσότερο από το μισό των αποθεμάτων. Αν και η κατάσταση δεν έχει φτάσει ακόμη την κρίσιμη εικόνα του 1993 (όταν τα αποθέματα ήταν μόλις 120 εκατ. κ.μ.), τα σημερινά δεδομένα προκαλούν ανησυχία.

Ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης, προειδοποίησε πρόσφατα ότι, αν συνεχιστούν οι ίδιες συνθήκες ανομβρίας, η Αττική θα έχει επάρκεια νερού μόνο για δύο ακόμη χρόνια.

Άμεσες παρεμβάσεις και «ασπιρίνες» για την κρίση

Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση βραχυπρόθεσμα, η ΕΥΔΑΠ έχει θέσει σε λειτουργία τη γεώτρηση της Μαυροσουβάλας (32 εκατ. κ.μ. ετησίως) και έχει μειώσει κατά 70% την οικολογική παροχή του Εύηνου, προσθέτοντας 21,7 εκατ. κ.μ. νερού στο σύστημα.

Παράλληλα, εξετάζονται νέες υδροληψίες στη Βοιωτία και γεωτρήσεις στον Βοιωτικό Κηφισό, αν και υπάρχουν αντιδράσεις από τους αγρότες. Συνολικά, οι παρεμβάσεις αυτές θα μπορούσαν να προσθέσουν έως 100 εκατ. κ.μ.

Στο μεσοπρόθεσμο σχέδιο περιλαμβάνονται έργα αφαλάτωσης, μεταφορά νερού με πλοία από τον Αχελώο και επενδύσεις ύψους 250 εκατ. ευρώ για τον περιορισμό των διαρροών — οι οποίες σήμερα φτάνουν το 15% του δικτύου.

Οι μόνιμες λύσεις

Η «μεγάλη εικόνα» προβλέπει την ενίσχυση του ταμιευτήρα του Ευήνου από τον Κρικελοπόταμο και τον Καρπενησιώτη, και μακροπρόθεσμα από τη λίμνη Κρεμαστών, με συνολικό προϋπολογισμό 550 εκατ. ευρώ.

Παράλληλα, προχωρούν έργα αξιοποίησης ανακυκλωμένου νερού από την Ψυτάλλεια (φάση 3), για άρδευση και βιομηχανική χρήση, ώστε να περιοριστεί η πίεση στις φυσικές πηγές.

Το διακύβευμα

Η Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα εποχή για τη διαχείριση των υδάτων της — μια εποχή όπου η αποκέντρωση, η αποτελεσματικότητα και η διαφάνεια θα κρίνουν αν θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τη λειψυδρία προτού γίνει μη αναστρέψιμη κρίση.

Η κυβέρνηση καλείται να εξισορροπήσει δύο αντικρουόμενους στόχους: την επείγουσα ανάγκη επενδύσεων και τη διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα του νερού. Το ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι αν το νέο μοντέλο θα προσφέρει τελικά λύση ή απλώς θα αλλάξει τη μορφή ενός προβλήματος που παραμένει άλυτο εδώ και δεκαετίες.

πηγή: myota