Γιατί είναι στον “αέρα” οι κλήσεις των Δήμων πριν από το 2018

Σε καταστροφικό τσουνάμι στα προϋπολογιζόμενα έσοδα των δήμων όλης της χώρας εξελίσσεταΙ, όπως έχει γράψει από τον περασμένο Ιούλιο το aftodioikisi.gr, το ζήτημα των προστίμων που έχουν επιβληθεί από την Τροχαία και τη Δημοτική Αστυνομία σε πολίτες οι οποίοι έχουν παραβιάσει τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας πριν από το 2018.

Το θέμα επανήλθε μετά από νέα απόφαση του Συνηγόρου του Πολίτη, ο οποίος ήδη από το 2012, είχε αποτυπώσει τις θέσεις του σε σχέση με τη βεβαίωση των οφειλών από παραβάσεις Κ.Ο.Κ. σε Πόρισμα που απέστειλε προς το Υπουργείο Εσωτερικών και τα συναρμόδια Υπουργεία. Κατά την άποψη της Αρχής, η Πράξη Βεβαίωσης Παράβασης (κλήση) αποτελεί νόμιμο τίτλο βεβαίωσης και η ταμειακή βεβαίωση των προστίμων Κ.Ο.Κ. θα πρέπει να διενεργείται αυστηρά εντός 3τίας η οποία ξεκινά από τη λήξη του έτους εντός του οποίου αποκτήθηκε η κλήση.

Η ίδια άποψη διατυπώθηκε έκτοτε επανειλημμένα σε Ετήσιες Εκθέσεις, στην Ειδική Έκθεση (2018) με τίτλο «Έσοδα Δήμων και Κράτος Δικαίου», αλλά και σε συναντήσεις εργασίας με δημοτικές οικονομικές υπηρεσίες, καθώς και στο πλαίσιο παρεμβάσεων και εγγράφων προς το Υπουργείο Εσωτερικών και τους δήμους της χώρας, τόσο πριν όσο και μετά την έκδοση των νέων νομοθετικών ρυθμίσεων για τις προθεσμίες βεβαίωσης των δημοτικών εσόδων (ν. 5027/2023 και ν. 5043/2023).

Μαζική διεκδίκηση διαγραφών κλήσεων

Στο θέμα επανέρχεται με σημερινό του ρεπορτάζ ο “Ελεύθερος Τύπος”, τονίζοντας ότι η υπόθεση βρίσκεται σε ένα ιδιαίτερα κρίσιμο σταυροδρόμι καθώς οι πολίτες έχουν ξεκινήσει μαζικά να διεκδικούν διαγραφή οφειλών. Σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, «σε περίπτωση που ένας δήμος προέβη σε ταμειακή βεβαίωση ενός προστίμου ΚΟΚ μετά την πάροδο τριών ετών από την απόκτηση του τίτλου βεβαίωσης, η συγκεκριμένη βεβαίωση θεωρείται ως μη νόμιμη και ο δήμος έχει χάσει την αξίωσή του να ζητήσει καταβολή της οφειλής». Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση που «ένας δήμος πρόκειται να βεβαιώσει ταμειακά πρόστιμο του ΚΟΚ μετά την πάροδο τριών ετών από την τέλεση της παράβασης». Για το θέμα έχει εκδοθεί σειρά αποφάσεων από το Συμβούλιο της Επικρατείας και από τα Διοικητικά Πρωτοδικεία, ενώ έχει συνταχθεί και ειδική έκθεση από τον Συνήγορο του Πολίτη.

Αν και δεν έχει γίνει επίσημη καταγραφή για το σύνολο των προστίμων που έχουν επιβληθεί πριν από το 2018, η εκτίμηση είναι ότι πρόκειται για δεκάδες χιλιάδες. Να σημειωθεί ότι υπήρχαν δήμαρχοι οι οποίοι κατά το παρελθόν είχαν δώσει οδηγία να μη βεβαιώνεται κανένα πρόστιμο από παραβάσεις του ΚΟΚ. Το μείζον ζήτημα που προκύπτει στην περίπτωση της διαγραφής τους είναι ότι στον ετήσιο προϋπολογισμό του κάθε δήμου υπάρχει πρόβλεψη εσόδων και εξόδων. Αν μειωθούν τα προβλεπόμενα έσοδα, ο δήμος είναι υποχρεωμένος να προβεί σε αναμόρφωση και να βρει τρόπο κάλυψης του κενού που δημιουργείται. Ήδη αρκετοί δήμοι ζητούν από το υπουργείο Εσωτερικών να ρυθμίσει το ζήτημα, καθώς σε διαφορετική περίπτωση η μαύρη τρύπα δεν θα μπορεί να καλυφθεί.

Πριν το 20218

Να σημειωθεί ότι τα περισσότερα προβλήματα αφορούν την περίοδο πριν από το 2018, καθώς μέχρι τότε οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν διέθεταν τα κατάλληλα εργαλεία και μέσα προκειμένου να καταφέρουν να διασταυρώσουν τα στοιχεία των οφειλετών. Για τον λόγο αυτόν συχνά οι ειδοποιήσεις πήγαιναν σε λάθος διευθύνσεις και με λάθος ονόματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όσοι πολίτες προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη να έχουν δικαιωθεί.

Το πρόβλημα αυτό έχει μειωθεί σημαντικά καθώς μετά την περίοδο 2017-2018 η εφαρμογή govHUB τέθηκε σε πλήρη λειτουργία και οι δήμοι μπορούν να αντλούν τα αναγκαία στοιχεία (διεύθυνση, ονοματεπώνυμο κ.ά.) με ευκολία και να εκδίδουν άμεσα την ταμειακή βεβαίωση.

Πολλοί δήμαρχοι ζητούν από το υπουργείο Εσωτερικών «σαφείς νομικές οδηγίες» προκειμένου να γνωρίζουν τα βήματα που απαιτούνται για να προβούν σε «ανάκληση διοικητικής πράξης». Οπως υποστηρίζουν, κανείς δεν τους έχει δώσει ξεκάθαρη κατεύθυνση για το πώς θα κάνουν την ανάκληση.

Η εγκύκλιος του ΥΠΕΣ που προκάλεσε δυσαρέσκεια

Το υπουργείο Εσωτερικών εξέδωσε νέα εγκύκλιο (Α.Π.: 38445/11-07-2025), η οποία υιοθετεί την πάγια νομολογία των δικαστηρίων και θέτει ως χρονολογική αφετηρία της τριετούς αποσβεστικής προθεσμίας για τα πρόστιμα την τέλεση της παράβασης. Στο τέλος της εγκυκλίου συνιστάται ότι «οι εκκρεμότητες και τυχόν διαφορές-διενέξεις σε σχέση με πρόστιμα ΚΟΚ τα οποία ιδίως κατά το παρελθόν (πριν το 2018) βεβαιώθηκαν πέραν της τριετίας και βρίσκονται ακόμα στο στάδιο (αναζήτησης) είσπραξής τους, στο πλαίσιο της διοικητικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ, που εγγυάται και την οικονομική τους αυτοτέλεια, πρέπει να εξετάζονται ως προς τον τρόπο αντιμετώπισής τους κατά περίπτωση και με βάση πραγματικά περιστατικά από τα αρμόδια όργανα των οικείων δήμων».

Η σχετική αναφορά για εξέταση ανά περίπτωση έχει προκαλέσει την έντονη δυσαρέσκεια πολλών πολιτών, οι οποίοι έχουν όλες τις προϋποθέσεις να διαγραφούν οι οφειλές τους, αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει αυτόματα. Απαιτείται να προβούν στη διατύπωση και κατάθεση αιτήματος στην οικονομική υπηρεσία του δήμου. Στη συνέχεια η ταμειακή υπηρεσία ζητεί θετική εισήγηση του νομικού συμβούλου του δήμου και φέρνει το θέμα στη Δημοτική Επιτροπή, όπου εξετάζεται το ζήτημα. Σε πολλές περιπτώσεις η απάντηση είναι αρνητική, καθώς οι διοικήσεις των δήμων φοβούνται ότι μια τέτοια υπόθεση μπορεί να οδηγήσει σε μαζικά αιτήματα. Ωστόσο υπάρχουν και περιπτώσεις δήμων που έχουν λάβει θετική απόφαση μαζικής διαγραφής.

Η ερμηνεία για διαγραφή και η νομολογία

Το ζήτημα μη διαγραφής οφειλών περιστρέφεται γύρω από την ερμηνεία του άρθρου 71 του ν. 542/1977, το οποίο ορίζει ότι η βεβαίωση φόρων, τελών, προστίμων κ.λπ. μπορεί να γίνει «ουχί πέραν των τριών ετών από της λήξεως του έτους εντός του οποίου εκτήθη ο τίτλος βεβαιώσεως». Η παλιά θέση του υπουργείου έως το 2018, με βάση το έγγραφο 29281/2007, υποστήριζε ότι η τριετής προθεσμία ξεκινούσε από τη στιγμή που ο δήμος απέκτησε τα πλήρη στοιχεία του τίτλου βεβαίωσης (όνομα, ΑΦΜ, διεύθυνση οφειλέτη), δηλαδή από τον «νόμιμο τίτλο». Επίσης, με αφορμή την ψήφιση του νόμου 5027/2023, για τις προθεσμίες βεβαίωσης και είσπραξης δημοτικών εσόδων, το υπουργείο με δύο εγκυκλίους του (Α.Π. 38880/2023 και 17729/2024) προσδιόρισε την 3ετία ως ακρότατο όριο για βεβαίωση των προστίμων ΚΟΚ.

Δεδομένων των δυσχερειών στην ανεύρεση στοιχείων κυρίως πριν από το 2018, αυτή η θέση επέτρεπε τη βεβαίωση παραβάσεων ακόμα και πολλά έτη μετά την τέλεσή τους, με τους πολίτες να λαμβάνουν γνώση ακόμα και είκοσι έτη αργότερα. Με τη νέα εγκύκλιο Α.Π.: 38445/11-07-2025, ως χρόνος έναρξης της τριετούς αποσβεστικής προθεσμίας ορίζεται η τέλεση της παράβασης ή ο χρόνος έκδοσης της έκθεσης βεβαίωσης παράβασης («κλήσης»), ακόμη κι αν αυτή δεν είχε όλα τα απαιτούμενα στοιχεία οφειλέτη (ονοματεπώνυμο, διεύθυνση κ.λπ.). Αυτό σημαίνει ότι μία ταμειακή βεβαίωση που έγινε πέραν της τριετίας από την έκδοση της «κλήσης» θεωρείται μη νόμιμη.

Οι “καλοί” και οι “κακοί” δήμοι

Πάντως, πολλοί δήμοι αρνούνται να διαγράψουν τα πρόστιμα, με αποτέλεσμα να απαιτείται παρέμβαση του ΣτΠ.

Μάλιστα, αναφορικά με το συγκεκριμένο θέμα,  ο Συνήγορος τον περασμένο Φεβρουάριο, είχε διαχωρίσει τους δήμους σε “καλούς” και “κακούς”

Όπως τόνιζε: Στην πλειοψηφία τους οι αρμόδιοι Δήμοι ανταποκρίνονται θετικά, όπως ενδεικτικά οι δήμοι:

Αθηναίων,

Αγίας Παρασκευής,

Αμαρουσίου,

Αμπελοκήπων–Μενεμένης,

Ζακύνθου,

Θέρμης,

Θεσσαλονίκης,

Καλαμαριάς,

Κατερίνης,

Κηφισιάς,

Κοζάνης,

Κρωπίας,

Λαρισαίων,

Ξάνθης,

Παιανίας,

Πατρέων,

Πειραιά,

Πέλλας,

Περάματος,

Ραφήνας-Πικερμίου,

Σερρών,

Σπάτων Αρτέμιδος κ.α.

Εντοπίζονται ωστόσο, σύμφωνα με τον ΣτΠ, ακόμη μεμονωμένες περιπτώσεις είτε αυθαίρετων ερμηνειών της νομοθεσίας και των οδηγιών του Υπουργείου Εσωτερικών είτε μη ανταπόκρισης στις παρεμβάσεις της Αρχής, όπως για παράδειγμα αυτές των Δήμων Ηρακλείου, Καλαμάτας και Χανίων για τις οποίες ο Συνήγορος έχει απευθυνθεί με έγγραφά του στις αρμόδιες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και το Υπουργείο Εσωτερικών.

πηγή: Aftodioikisi