Η Κάδη και το Κοπάνι, για την παρασκευή βουτύρου, που συναντάμε στο Μουσείο "Ζαρακίτικης ζωής και Γαστρονομίας" - Αγίου Δημητρίου, Ζάρακος.
Η Κάδη είναι ο ξύλινος σωλήνας που βλέπουμε στις εικόνες μας, ενώ το μακρύ - χοντρό ξύλο που στο ένα του άκρο φέρει ένα προσαρμοσμένο πλατύ σανίδι, με τρύπες, λέγεται Κοπάνι.
Η διαδικασία παρασκευής βουτύρου γινόταν ως εξής : αφού άρμεγαν το γάλα, το έβαζαν στο καζάνι όπου του έριχναν αλάτι και το άφηναν μία - δύο μέρες, να ξινίσει κάπως. Εν συνεχεία με την κατσαρόλα το έπαιρναν λίγο - λίγο και το έριχναν μέσα από το σουρωτήρι στην Κάδη.
Κατόπιν το χτυπούσαν πολλές φορές με το Κοπάνι (πάνω - κάτω) και κατ' αυτόν τον τρόπο, με την πίεση που ασκείτο στο γάλα, το βούτυρο ερχόταν στην επιφάνεια (όπως για παράδειγμα παρόμοια συμβαίνει και με τη χρήση μίξερ) κι έτσι περνώντας μέσα από τις τρύπες έβγαινε, όπου το συνέλεγαν.
Το γάλα που απόμενε στην Κάδη ήταν πλέον το ξινόγαλο, σαν αυτό που βρίσκουμε να πουλιέται σε κάποια σούπερ μάρκετ.
Βέβαια υπάρχει κι άλλος τρόπος για την παρασκευή ξινόγαλου, αλλά πηχτού σαν γιαούρτι (του αρμόγαλου), που γίνεται με την τοποθέτηση του γάλατος μέσα σε χοντρές σακούλες ή σε τουλούμια.
Ένας άλλος τρόπος παρασκευής βουτύρου ήταν ο εξής : έβαζαν το γάλα μέσα σε μεγάλες σκουτέλες (γαβάθες) κι αφού το αλάτιζαν το άφηναν να κάνει κορφή, που στη συνέχεια τη συνέλεγαν με ένα κουτάλι και την τοποθετούσαν μέσα σ' ένα μεγάλο βάζο, προσθέτοντας συνεχώς αλάτι.
Αυτό βέβαια επαναλαμβανόταν για μερικές ημέρες ακόμη έως ότου η επιφάνεια του γάλατος σταματούσε να πήζει (δεν δημιουργούσε πια κορφή).
Παίρνοντας την κορφή, που είχαν συλλέξει από όλες τις σκουτέλες, την έβαζαν σε ένα μικρό καζάνι ή κατσαρόλα, όπου το έβραζαν και έτσι το βούτυρο έβγαινε με τη μορφή υγρού, στην επιφάνεια. Αφού το συνέλεγαν με την κουτάλα το άφηναν κάπως να κρυώσει και στη συνέχεια το τοποθετούσαν μέσα σε γυάλινα βάζα, όπου το άφηναν να πήξει και τότε το βούτυρο ήταν έτοιμο πλέον προς χρήση.
Αυτό που απόμενε στην κατσαρόλα, που είχε κάπως σκούρο χρώμα, ήταν το λεγόμενο Αποβουτυρίδι - Ζάρα (για τους Ζαρακίτες, Ντράδες ή Θέρμπη).
Εν συνεχεία έκοβαν φέτες ψωμιού (σφελίδες) όπου τις άλειφαν με Ζάρα. Τι νόστιμο Θεέ μου! - πεντανόστιμο!
Συνιστώ ανεπιφύλακτα να δοκιμάσετε τη γεύση του, με μέτρο βέβαια διότι να ξέρετε ό,τι φαγητό είναι πολύ νόστιμο, ταυτόχρονα είναι και πολύ βλαβερό για την υγεία!
Αυτό βέβαια εξηγείται σύμφωνα και με την ερμηνεία που είχε δώσει σε κάποιο τηλεοπτικό κανάλι, πριν μερικά χρόνια ένας σπουδαίος γιατρός και φιλόσοφος, που δυστυχώς αυτή τη στιγμή μου διαφεύγει το όνομά του, αυτά είναι τα δολώματα που έχει δημιουργήσει η ίδια η φύση προκειμένου να μας τραβάει όσο γίνεται το συντομότερο δυνατόν, κοντά της!
