Η ΑΠΙΔΙΑ - ΔΗΜΟΥ ΕΥΡΩΤΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Σήμερα (06-06-2024) είχαμε την ευκαιρία να βρεθούμε στο ιστορικό χωριό της Απιδιάς (Απιδέας) το οποίο αποτελεί Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Νιάτων, Δήμου Ευρώτα, με έδρα τη Σκάλα Λακωνίας.
Είναι ένα πολύ παλαιό γραφικό χωριό, κτισμένο στις παρυφές του βουνού Κριτσόβα, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται και η Ακρόπολη του αρχαίου χωριού, που η ύπαρξή του ανάγεται στους χρόνους της Νεολιθικής Εποχής, και προσμετρά ζωή τουλάχιστον 6.000 χρόνων.
Αναφέρεται ακόμη κι από τον Παυσανία τον Περιηγητή, στα "Λακωνικά" του, με την ονομασία "Παλαιά Κώμη", στα δε Ρωμαϊκά χρόνια αναφέρεται ως "Πλειαί".
Στα προχριστιανικά χρόνια αλλά και αυτών της Βυζαντινής περιόδου, ανέπτυξε αξιόλογη εμπορική και διοικητική δράση αφού ήταν σπουδαίος συγκοινωνιακός κόμβος που ένωνε την αρχαία Σπάρτη με τα παράλια μέρη της ΝΑ Λακωνίας, αλλά και στα Βυζαντινά το Δεσποτάτο του Μυστρά με τα Κάστρα του Γερακίου και της Μονεμβασιάς.
Απόδειξη τούτου είναι οι καρόδρομοι (αρματροχιές) που είχαν κατασκευάσει οι αρχαίοι Σπαρτιάτες, που ίχνη τους σώζονταν έως πρόσφατα, τόσο στην είσοδο του χωριού όπως πηγαίνουμε από Μολάους λίγο μετά τη γέφυρα όσο και προς την έξοδο για Γεράκι.
Στο παρελθόν υπήρξε σπουδαίο διοικητικό κέντρο αφού ήταν η έδρα του παλιού Δήμου που συγκροτείτο από : Απιδιά - Γούβες - Νιάτα - Μπιζάνι.
Επίσης το έτος 1842 με Βασιλικό διάταγμα ορίστηκε ως έδρα του Δήμου Έλους.
Εντύπωση προξενούν στον επισκέπτη η ονομασία πολλών τοπωνυμιών με ονομασία Σλαβικής γλωσσικής προέλευσης, όπως: "Κριτσόβα", "Μοτσάρα", "Βόντα" κ.α που αυτό από μόνο του αποδεικνύει ότι στο μακρινό παρελθόν μεμονωμένα Σλαβικά ποιμενικά φύλα που κατέβηκαν νοτιότερα εγκαταστάθηκαν και στην Απιδιά, αλλά στην πορεία αφομοιώθηκαν από το γηγενή πληθυσμό.
Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού ανέρχονται γύρω στους 350, ενώ το έτος 1961 απαριθμούσε 999 κατοίκους.
Επικρατέστερα ονόματα που συναντά κανείς σήμερα είναι: Μακρής, Θεοδωρακάκος, Κουτσουμπός, Βλάχος, Σπανός, Κομνηνός και κάποιων άλλων ακόμη που έχουν μεν εγκατασταθεί στο χωριό από αρκετά χρόνια πριν, προερχόμενοι όμως από άλλα μέρη, όπως: Μοίρας, Μπουλοχέρης, Λαζαράκης, Καρακίτσος, Φούρκας κ.α
Στο πολύ μακρινό παρελθόν η κύρια ασχολία των κατοίκων, εκτός απ' την κτηνοτροφία, ήταν η εκτροφή μεταξοσκώληκων, κι αυτό το αποδεικνύει η μεγάλη ποσότητα μουριών που υπάρχουν ακόμη και σήμερα, και στα νεότερα, από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας κι εντεύθεν, έως το 2005, η καλλιέργεια δύο κυρίως ποικιλιών καπνού, οι αποκαλούμενες : "Τσεμπέλια" και "Βιρτζίνια".
Ακόμη και σήμερα στην άκρη του χωριού σώζονται οι φούρνοι όπου τοποθετούσαν τα καπνά της ποικιλίας "Βιρτζίνια" για να ζεσταθούν και ξεραθούν.
Σήμερα περνώντας κάποιος από την Απιδιά, τις απογευματινές κυρίως ώρες του Καλοκαιριού, θα συναντήσει λίγους μόνο ηλικιωμένους κατοίκους να απολαμβάνουν το καφεδάκι τους κάτω απ' τον παχύ ίσκιο του πλάτανου και των μουριών που κοσμούν ολογυρίς τη μοναδική πλατεία του χωριού, όπου βρίσκεται και το Μνημείο Ηρώων, πρόθυμοι να σε φιλοξενήσουν και να σε "ξεναγήσουν" στο ένδοξο ιστορικό παρελθόν του χωριού με τα πλούσια και μοναδικά Πολιτιστικά στοιχεία και Μνημεία του, όπως τον περίφημο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, το γειτονικό προς αυτόν ερειπωμένο μεν, αλλά επίσης σπουδαίο ιστορικά ναό του Αγίου Βασιλείου, την υπεραιωνόβια ελιά (2000 ετών) κι αρκετών άλλων ακόμη, που βρίσκονται στο ίδιο μέρος, στο τελευταίο άκρο το χωριού (που βλέπει προς Αϊ Δημήτρη), που θα έχουμε την ευκαιρία στο αμέσως προσεχές διάστημα να εξετάσουμε και να παρουσιάσουμε πολύ διεξοδικά, ιδίως τον σπουδαίο αρχαίο - Βυζαντινό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που είναι το καλύτερο και το πλέον αντιπροσωπευτικό δείγμα των σωζόμενων μέχρι σήμερα Ανατολίζουσων Βασιλικών, αφού είναι παλαιότερος ακόμη κι από την ίδια την Άγια Σοφιά!
