Ο σκόπελος της Έκφρασης - Έκθεσης
Αναρωτηθήκαμε ποτέ, γιατί στα αλήθεια οι μαθητές δεν εκφράζονται σωστά ή μάλλον δεν μπορούν να εκφραστούν; Χρησιμοποιούν λέξεις που δεν έχουν συνοχή ή δεν είναι κατάλληλες για την επικοινωνία που επιδιώκουν και το αντίστοιχο αποτέλεσμα. Πριν προτρέξουμε να απαντήσουμε, θα ήταν γόνιμο να σκεφθούμε τα ερεθίσματα, την επαφή με το βιβλίο, την ανάγνωση και τη γραφή.
Πώς αλήθεια ένα παιδί μπορεί να κατακτήσει τη γλώσσα σε όλα της τα επίπεδα;
Το ερώτημα θέλει σκέψη και προσοχή, κυρίως ως προς το πρακτικό του θέματος. Δεν δαιμονοποιούμε τη τεχνολογία ούτε την εξοστρακίζουμε. Η Αριστοτελική μεσότητα φαίνεται πως και πάλι κατέχει τα ηνία. Μέσον, ὃ μήτε πλεονάζει μήτε ἐλλείπει. Θα ήταν άκαιρο και άστοχο να αποτραβήξουμε τα βλέμματα των παιδιών από τα επιτεύγματα της τεχνολογίας, θα ήταν όμως εξίσου επικίνδυνο να τα απομακρύνουμε από τα βιβλία. Η επαφή με το βιβλίο είναι αναγκαίο να ξεκινάει από νωρίς, ώστε να αποκτήσουν τα παιδιά τη συνήθεια αυτή με τα πολλαπλά οφέλη της κριτικής σκέψης, της γνώσης, της φαντασίας, του διαλόγου και της στάσης ζωής, ευρύτερα. Το λεξιλόγιό τους αναπτύσσεται και εμπλουτίζεται με νέες λέξεις, ασυνήθιστες, πρωτάκουστες, σύνθετες και παράγωγες. Όταν δε τα παιδιά είναι μικρά η ανάγνωση των βιβλίων από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς διευρύνει τους ορίζοντές τους και τα οδηγεί στο να μάθουν από νωρίς τη σημασία και το περιεχόμενο λέξεων και όρων. Η εικονογράφηση είναι ένα ακόμη μέσο άντλησης πληροφοριών, καθώς και το ίδιο δημιουργεί εικόνες και επεξεργάζεται ποικίλα τα μηνύματα που προσλαμβάνει. Όλες οι αισθήσεις του παιδιού ενεργοποιούνται και αναπτύσσει το κριτήριο της ετοιμότητας και της σύνθετης παραγωγικής σκέψης. Το δίπολο της σχέσης γονέα παιδιού προωθείται και ταυτόχρονα ενισχύεται η αγάπη του προς τα βιβλία και τη μάθηση. Από νωρίς!
Προ ημερών εμπνεύστηκα από έναν μαθητή μου Λυκείου, ο οποίος αν και προετοιμάζεται για Πανελλαδικές στην Ομάδα Θετικών Επιστημών, μού είπε κάτι που μου κέντρισε τη προσοχή και το ενδιαφέρον: ″Τα Αρχαία θα έπρεπε να διδάσκονται από νωρίς ακόμη κι από το Δημοτικό, ώστε να μαθαίνουν τα παιδιά και να γνωρίζουν τη γλώσσα μας σε βάθος κι έκταση″. Για μια στιγμή, σάστισα, όμως το συναίσθημα της περηφάνιας με κατέκλυσε! Ναι! Είμαι περήφανη! Σε μια εποχή, με τόσες αντιξοότητες, βία, εγκληματικότητα, αδιαφορία για το συνάνθρωπο, υπάρχει ΦΩΣ!
Τα Αρχαία Ελληνικά δεν είναι μια άλλη γλώσσα, πλην της Ελληνικής Ομιλουμένης, είναι η ίδια μας η Γλώσσα, στην αρχέγονη μορφή της! Η ετυμολογία των λέξεων, τα συνώνυμα και τα αντώνυμα, γιατί δεν απαντώνται σε διαγωνίσματα και εξετάσεις όλων των βαθμίδων; Η ρίζα των λέξεων και η προέλευσή τους συνιστά το πρώτο βήμα γνώσης. Στη συνέχεια μέσα από το διάβασμα και την αυτενέργεια, την παραγωγή λόγου είμαστε σε θέση να ξεκινήσουμε και σιγά σιγά να κατακτήσουμε το γλωσσικό πεδίο. Δεν είναι απλό, μα είναι απαραίτητο. Οι βαθμοί στην Έκθεση, λοιπόν, που γίνονται πεδίο μάχης για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου! Ας το φροντίσουμε από νωρίς, με αγάπη και όραμα, για τα παιδιά μας και τις ρίζες μας!
Ιωάννα Κυρανάκη
Φιλόλογος
