Αναζήτηση

Οδηγός εφαρμογής καλών γεωργικών-περιβαλλοντικών προτύπων

08 Δεκεμβρίου 2025

Οδηγός εφαρμογής προτύπων για την καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση 5 & 6 της νέας ΚΑΠ

Επικαιροποιημένος οδηγός εφαρμογής των Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης (ΚΓΠΚ) 5 και 6, για την αιρεσιμότητα της ΚΑΠ από το 2023, τα οποία σχετίζονται με την κατεργασία και την κάλυψη του εδάφους, δόθηκε στην δημοσιότητα από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Απευθύνεται στους γεωργούς ως βοήθημα για την ορθή εφαρμογή των νομικών διατάξεων και περιλαμβάνει τις οι αλλαγές που αναφέρονται στην 1η και 2η τροποποίηση της σχετικής Υπουργικής Απόφασης.

Αναλυτικότερα, μεταξύ άλλων στον οδηγό αναφέρονται τα εξής:

ΑΙΡΕΣΙΜΟΤΗΤΑ

Οδηγός εφαρμογής προτύπων Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης 5 & 6

Οι διατάξεις για την εφαρμογή των προτύπων Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης (ΚΓΠΚ) 5 και 6 έχουν στόχο την αειφορική διαχείριση των γεωργικών εδαφών. Οι υποχρεώσεις των γεωργών περιγράφονται στις παραγράφους 1 έως 3 του άρθρου 5 της αριθ. 1313/178948/09.06.2023 Υπουργικής Απόφασης (ΦΕΚ 3777) Β΄), όπως έχει τροποποιηθεί έως και το τέλος του 2025.

ΚΠΓΚ 5: Διαχείριση της κατεργασίας του εδάφους για τη μείωση του κινδύνου υποβάθμισης και διάβρωσης του εδάφους, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, την κλίση του εδάφους.

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΩΝ

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΩΝ για ΚΓΠΚ 5

Α. Σε αγροτεμάχια αροτραίων καλλιεργειών με κλίση μεγαλύτερη από 6% και έως 12% η άροση πρέπει να γίνεται κατά τις ισοϋψείς ή διαγώνια. Αυτή η παραδοσιακή πρακτική εξασφαλίζει ότι σε πιθανή έντονη βροχόπτωση δε θα παρασυρθεί το επιφανειακό και πιο γόνιμο έδαφος, προς τα κατάντι εκπλένοντας τα απαραίτητα για την ανάπτυξη της καλλιέργειας θρεπτικά στοιχεία. Απαιτείται προσεκτικός χειρισμός των γεωργικών ελκυστήρων για την αποφυγή του κινδύνου ανατροπής.

Β. Σε αγροτεμάχια αροτραίων καλλιεργειών με κλίση μεγαλύτερη από 12% οι γεωργοί πρέπει να αφήνουν κάθετα στην κλίση (δηλαδή κατά τις ισοϋψείς) ακαλλιέργητες ζώνες ανάσχεσης πλάτους 5 μέτρων σε απόσταση 40 μέτρων μεταξύ τους. Η υποχρέωση αυτή μπορεί να εφαρμόζεται συλλογικά (από περισσότερους γεωργούς), αρκεί τα αγροτεμάχια να εφάπτονται. Η υποχρέωση αυτή μπορεί να καλύπτεται εν όλω ή εν μέρει από ήδη υπάρχουσες αναβαθμίδες, αναχώματα και νησίδες φυσικής βλάστησης/άγριας ζωής. Κάθε ένα από αυτά τα στοιχεία μπορεί να έχει πλάτος μικρότερο των 5 μέτρων, όμως αθροιστικά θα πρέπει να καλύπτουν την ανωτέρω αναλογία. Η αναλογία αυτή μπορεί να επιτυγχάνεται και τμηματικά , δηλαδή 20 μέτρα κεκλιμένου αγροτεμαχίου 2,5 μέτρα ζώνης ανάσχεσης – 32 μέτρα κεκλιμένου αγροτεμαχίου 4 μέτρα ζώνης ανάσχεσης.

Γ. Σε αγροτεμάχια με κλίση μεγαλύτερη του 15% απαγορεύεται η άροση από 15 Νοεμβρίου του προηγούμενου έτους έως και 15 Μαρτίου του έτους υποβολής της ΕΑΕ.

Εάν επικρατούν αντίξοες καιρικές συνθήκες, η άροση είναι δυνατό να καθυστερήσει έως 15 ημέρες μετά την έναρξη του ως άνω διαστήματος, δηλαδή μέχρι 30 Νοεμβρίου.

Αυτή η πρακτική προστατεύει το έδαφος στις περιπτώσεις έντονων βροχοπτώσεων. Σε συνδυασμό δε με φυτοκάλυψη εξασφαλίζει την αειφορία των εδαφών.

Δ. Για τον ίδιο λόγο απαγορεύεται η καταστροφή των ξερολιθιών, αναχωμάτων και των φυσικών πρανών στα όρια των αγροτεμαχίων. Αυτά τα στοιχεία προστατεύουν το έδαφος από έντονες βροχοπτώσεις. Σε συνδυασμό δε, με φυτοκάλυψη εξασφαλίζουν την αειφορία των εδαφών.

Ε. Η άρδευση στα αγροτεμάχια με κλίση μεγαλύτερη του 6% δεν πρέπει να γίνεται με τη μέθοδο της κατάκλυσης, διότι αυξάνεται ο κίνδυνος διάβρωσης του εδάφους.

ΚΓΠΚ 6: Ελάχιστη κάλυψη του εδάφους για την αποφυγή ακάλυπτων εδαφών σε περιόδους που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες

Επιβάλλεται η ύπαρξη φυτικής κάλυψης κατ’ ελάχιστο την περίοδο από 15 Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους έως και 15 Μαρτίου του έτους υποβολής της ΕΑΕ.

α. σε όλα τα αγροτεμάχια με αροτραίες καλλιέργειες

β. στα αγροτεμάχια μονίμων καλλιεργειών με κλίση πάνω από 10%.

Η κάλυψη του εδάφους μπορεί να γίνεται :

1. με ύπαρξη χειμερινής καλλιέργειας σε οποιοδήποτε στάδιο ανάπτυξης στα αρόσιμα αγροτεμάχια ,

2. με φυτικά υπολείμματα ή/και

3. με αυτοφυή βλάστηση οπότε δεν πρέπει να εφαρμόζεται ζιζανιοκτονία κατά την προαναφερθείσα ευαίσθητη περίοδο, ή/και

4. με την εφαρμογή άλλης πρακτικής ισοδυνάμου αποτελέσματος, δηλαδή προστασίας του εδάφους κατά την προαναφερθείσα ευαίσθητη περίοδο. Τέτοιες πρακτικές μπορεί να είναι:

η σπορά φυτών εδαφοκάλυψης η οποία μπορεί να ενισχύεται οικονομικά στο πλαίσιο του οικολογικού προγράμματος 31.3 «Εφαρμογή βελτιωμένων πρακτικών φυτοκάλυψης, με παράλληλη ενίσχυση της βιοποικιλότητας»
η εφαρμογή φυτικού υλικού (όπως φύλλα, κλαδιά, άχυρο, υπολείμματα καλλιεργειών ή κομπόστ, πριονίδι κ.ά.)

Στις μόνιμες καλλιέργειες ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί με όλους τους παραπάνω τρόπους, αλλά ΚΑΙ με:

συγκαλλιέργεια με κάποια αροτραία καλλιέργεια ή αρωματικά φυτά, ή
με ψυχανθή που σπέρνονται και ενσωματώνονται στο έδαφος, πρακτική η οποία μπορεί να ενισχύεται οικονομικά στο πλαίσιο του οικολογικού προγράμματος 31.3 «Εφαρμογή βελτιωμένων πρακτικών φυτοκάλυψης, με παράλληλη ενίσχυση της βιοποικιλότητας»

ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΞΗΡΑΣΙΑΣ

Εάν επικρατούν αντίξοες κλιματικές συνθήκες, δηλαδή ανομβρία, ή πολύ καθυστερημένες βροχοπτώσεις, η εδαφοκάλυψη δύναται να καθυστερήσει έως και 15 ημέρες μετά την έναρξη του ως άνω διαστήματος , δηλαδή έως 30 Δεκεμβρίου.

ΠΡΩΙΜΗ ΣΠΟΡΑ

Εφόσον απαιτείται να γίνει προετοιμασία του εδάφους για την επόμενη εαρινή καλλιέργεια, η εδαφοκάλυψη μπορεί να τερματιστεί έως και τέσσερις (4) εβδομάδες πριν την προθεσμία της 5 Μαρτίου, δηλαδή στις 7 Φεβρουαρίου και να ξεκινήσουν άμεσα την προετοιμασία του εδάφους.

Η εδαφοκάλυψη πρέπει να αποδεικνύεται για το χρονικό διάστημα που αναφέρεται και όχι σε μια μόνο χρονική στιγμή. Ο έλεγχος θα βασίζεται σε δορυφορικές εικόνες που θα λαμβάνονται σε διάφορες χρονικές στιγμές εντός της ευαίσθητης περιόδου. Η κάλυψη μπορεί να είναι διαφορετικού βαθμού σε διαφορετικές χρονικές στιγμές λόγω του βαθμού ανάπτυξης των φυτών και του βαθμού αποσύνθεσης των υπολειμμάτων. Σε κάθε περίπτωση όμως ΔΕΝ πρέπει να φαίνεται ακάλυπτο έδαφος. Κατά την προαναφερθείσα ευαίσθητη περίοδο δεν επιτρέπεται η εφαρμογή ζιζανιοκτονίας, ούτε το όργωμα, το οποίο θα έχει ως συνέπεια τη διακοπή της κάλυψης, εκτός εάν ακολουθήσουν άμεσα ενέργειες για νέα εδαφοκάλυψη. Η μη εφαρμογή εδαφοκάλυψης οδηγεί σε επιβολή κύρωσης.

Παραδείγματα για το πρότυπο της εδαφοκάλυψης ΚΓΠΚ6

Παραδείγματα Συμμόρφωσης

1. Καλλιέργεια βαμβακιού -> Συγκομιδή τον Οκτώβριο -> Υπολείμματα στελεχών στο αγροτεμάχιο ή και αυτοφυής βλάστηση όλο το χειμώνα μέχρι 5/03

2. Καλλιέργεια βαμβακιού -> Συγκομιδή τον Οκτώβριο -> Όργωμα για φυτοϋγειονομικούς λόγους -> Σπορά χειμερινής καλλιέργειας (κριθάρι, βίκος και άλλα)

3.Καλλιέργεια καλαμποκιού -> Συγκομιδή Σεπτέμβριο - Οκτώβριο -> Υπολείμματα στελεχών στο αγροτεμάχιο ή και αυτοφυής βλάστηση μέχρι 5/03 -> Όργωμα και σπορά

4.Καλλιέργεια καλαμποκιού -> Συγκομιδή Σεπτέμβριο - Οκτώβριο -> Απομάκρυνση υπολειμμάτων με όργωμα -> Σπορά φυτού εδαφοκάλυψης (π.χ βίκος) και διατήρηση μέχρι 5/03 -> Ενσωμάτωση φυτού εδαφοκάλυψης και σπορά

5. Καλλιέργεια κηπευτικών -> συγκομιδή Οκτώβριο -> σπορά χειμερινών κηπευτικών και διατήρηση έως 5/03

Παραδείγματα ΜΗ Συμμόρφωσης που οδηγούν σε επιβολή κυρώσεων

1. Καλλιέργεια βαμβακιού -> Συγκομιδή τον Οκτώβριο -> Όργωμα για φυτοϋγειονομικούς σκοπούς -> Ακάλυπτο έδαφος

2. Καλλιέργεια καλαμποκιού -> Συγκομιδή Σεπτέμβριο -> Απομάκρυνση ή ενσωμάτωση υπολειμμάτων -> Άροση εδάφους (άρα γυμνό έδαφος) -> Σπορά την άνοιξη

3. Καλλιέργεια κηπευτικών -> Συγκομιδή Οκτώβριο -> Ακάλυπτο αγροτεμάχιο

4. Καλλιέργεια χειμερινών κηπευτικών -> Συγκομιδή Ιανουάριο -> Ακάλυπτο αγροτεμάχιο