Οι Έλληνες του Σίδνεϊ πανηγυρίζουν τη νίκη της Εθνικής Ελλάδος στο πρωτάθλημα EURO 2004. Φωτογραφία: AAP/Μικ Τσίκας
Νεκρολόγια στον Νέο Κόσμο αποκαλύπτουν ότι οι περισσότεροι μεταπολεμικοί Έλληνες μετανάστες στη Βικτώρια κατάγονταν από την Πελοπόννησο και λιγότερο από τη Μακεδονία, αναδιαμορφώνοντας τις μακροχρόνιες αντιλήψεις για την καταγωγή της κοινότητας
Η ελληνική κοινότητα της Βικτώριας – και γενικά σε ολόκληρη την Αυστραλία – είναι ως επί το πλείστον μια έλευση της μεταπολεμικής νοτιοευρωπαϊκής μαζικής μετανάστευσης στην Αυστραλία. Τα φορτία πλοίων έφτασαν τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 επιδιώκοντας να βελτιώσουν την τύχη της ζωής τους. Ήταν μια στωική και αποφασιστική γενιά που άφησε το στίγμα της όλα αυτά τα χρόνια.
Από τη μια πλευρά, αυτές οι αφίξεις μεταναστών πρώτης γενιάς είχαν ένα επίπεδο ομοιογένειας στην προέλευσή τους. Οι περισσότεροι ήταν άνθρωποι της υπαίθρου, λίγοι είχαν κάτι παραπάνω από μια όψη πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ωστόσο, ήταν ετερογενείς ως προς τον τόπο καταγωγής τους. Προέρχονταν από όλες τις περιοχές και τις επαρχίες της Ελλάδας, κάποιες ήταν πιο διαδεδομένες από άλλες. Ένα μερίδιο προήλθε από πολλά από τα νησιά της Ελλάδας, ενώ μερικά γεννήθηκαν σε εδάφη έξω από αυτά που ορίζουν τα όρια της σύγχρονης Ελλάδας σήμερα.
Ως λάτρης της ιστορίας και της γεωγραφίας, πάντα με ενδιέφερε από πού προέρχονται αυτοί οι μετανάστες από την Ελλάδα, ή από ελληνοκατοικημένες περιοχές. Όλοι έχουμε κάποια ιδέα για τη μεγάλη εικόνα, αλλά ποτέ δεν βρήκα δεδομένα ή βιβλιογραφία που να απαντά ικανοποιητικά σε αυτήν την ερώτηση – ή τουλάχιστον σε ένα επίπεδο ακρίβειας για να καταπνίξει την περιέργειά μου. Αυτή η ερώτηση άρχισε να με ιντριγκάρει περισσότερο όταν αμφισβητήθηκαν οι αντιλήψεις μου. Το πού ζείτε έχει σημασία καθώς αυτές οι βιωμένες εμπειρίες διαμορφώνουν τις απόψεις σας στη μετέπειτα ζωή.
Πελοπόννησος εναντίον Μακεδονίας: Τα δημογραφικά στοιχεία της ελληνικής μετανάστευσης
Μεγαλώνοντας στα νοτιοανατολικά προάστια, στην περιοχή Prahran-Windsor τη δεκαετία του 1970, μεγάλωσα με την ιδέα ότι κάθε δεύτερος Έλληνας ήταν από την Καλαμάτα (Μεσσηνία). Αυτή η ιδέα αμφισβητήθηκε πριν από μερικά χρόνια όταν κάποιος πρότεινε ότι η μεγαλύτερη ομάδα Ελλήνων της Μελβούρνης ήταν από τη Φλώρινα, «απλώς πηγαίνετε στα βόρεια προάστια και δείτε μόνοι σας», είπαν.
Αποφάσισα ότι συνδυάζοντας στοιχεία μοιρολογιών (ηλικία, τόπος καταγωγής ακόμη και μέχρι το επίπεδο του χωριού) από κηδεία στον Νέο Κόσμο και στη συνέχεια χρησιμοποιώντας στατιστική ανάλυση – θα μπορούσα να δημιουργήσω μια καλύτερη εικόνα της δικαιοδοτικής καταγωγής αυτών των μεταναστών. Υπάρχουν πολύ λίγα νοικοκυριά πρώτης γενιάς που δεν είναι εξοικειωμένα με τον Νέο Κόσμο . Για μεγέθη πληθυσμού άνω των εκατό χιλιάδων, ένα μέγεθος δείγματος λίγο πάνω από 1000 άτομα μπορεί να είναι αρκετά ακριβές έως συν ή πλην 3 τοις εκατό και δίνει σε κάποιον 95 τοις εκατό εμπιστοσύνη στις αναδυόμενες τάσεις.
Έτσι, εξέτασα δεδομένα από περίπου 1200 μοιρολόγια από τα μέσα Αυγούστου 2023 έως τα μέσα Αυγούστου 2024. Αυτή η χρονική περίοδος –ένα έτος– επιλέχθηκε ώστε να μπορέσω να καταλήξω σε ένα αποτέλεσμα σχετικά με το τελευταίο προσδόκιμο ζωής. Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στον Νέο Κόσμο στις 24 Αυγούστου 2024. Περίπου ένας στους οκτώ (12,6 τοις εκατό) ήταν από τη Μεσσηνία, ενώ η Φλώρινα ήταν μακρινή δεύτερη με 5,5 τοις εκατό, δεν ήταν καν στον αγώνα. Συνολικά τα στοιχεία έδειξαν ότι το 56 τοις εκατό των μεταπολεμικών μεταναστών προέρχονταν από δύο κύριες περιοχές, την Πελοπόννησο (31 τοις εκατό) και τη Μακεδονία (25 τοις εκατό).
Ωστόσο, κάτι ακόμα με προβλημάτιζε, προέκυψε το ερώτημα «γιατί αυτό το άτομο ήταν τόσο ανένδοτο απέναντι στους μετανάστες από τη Φλώρινα»; Τότε συνάντησα το βιβλίο του καθηγητή Αναστάσιου Τάμη του 1994, «Η Μετανάστευση και η Εγκατάσταση των Μακεδόνων Ελλήνων στην Αυστραλία». Σε αυτό επισημαίνει «την εφαρμογή του προγράμματος βοήθειας» που μέχρι τα τέλη του 1960 είχε φέρει 14.045 Έλληνες μετανάστες στην Αυστραλία. Από αυτά τα 11.218 ήταν από την Ελλάδα και το 30% κατάγονταν από την ελληνική Μακεδονία. Στη συνέχεια, το 70 τοις εκατό αυτού του τμήματος προερχόταν από τη Δυτική Μακεδονία που περιλαμβάνει τις επαρχίες (νομοί) Φλώρινας, Καστοριάς, Κοζάνης και Γρεβενών.
Έτσι, μετανάστες από τη Δυτική Μακεδονία –η οποία περιλαμβάνει τη Φλώρινα– έφτασαν κυρίως στη δεκαετία του 1950 και λιγότεροι στη δεκαετία του 1960, επομένως, το πιθανότερο είναι ότι θα είχαν πεθάνει και νωρίτερα. Προέκυψε το ερώτημα για μένα, "Υποεκπροσωπούνται τότε στην έρευνά μου του 2024;"
Τί αποκαλύπτουν τα μοιρολόγια στον Νέο Κόσμο για την ελληνική μεταναστευτική καταγωγή
Για να ελέγξω την υπόθεσή μου, γύρισα μια δεκαετία πίσω και κοίταξα τα στοιχεία ολόκληρου του έτους για το 2015. Έδειξε ότι υπήρχαν ελαφρώς περισσότεροι μετανάστες από τη Μακεδονία (27,5 τοις εκατό) από την Πελοπόννησο (25 τοις εκατό). Η ψαλίδα μεταξύ Μεσσηνίας (9,9 τοις εκατό) και Φλώρινας (7,7 τοις εκατό) είχε κλείσει σημαντικά. Επέκτεινα την έρευνά μου στα τελευταία 15 χρόνια (2010 έως 2024) και έδωσα λεπτομέρειες για περισσότερα από 15.000 μοιρολόγια. Σε πληθυσμιακά μεγέθη άνω των 100.000 ατόμων, η ακρίβεια γίνεται συν ή πλην 1 τοις εκατό με όριο εμπιστοσύνης 99 τοις εκατό.
Η εκτεταμένη έρευνα έδειξε ότι το 28,0 τοις εκατό των μεταναστών ήταν από την Πελοπόννησο ενώ το 27,2 τοις εκατό κατάγονταν από τη Μακεδονία. Τα έτη πριν από το 2015, υπάρχει μεγαλύτερος αριθμός νεκρολογιών μεταναστών από τη Μακεδονία, ενώ αυτές από την Πελοπόννησο είναι πιο διαδεδομένες μετά το 2015. Η μόνη άλλη περιοχή που προσεγγίζει διψήφιο αριθμό είναι τα νησιά του Αιγαίου (11,7%), όπου κυριαρχούν αφίξεις από τα νησιά Λέσβο, Λήμνο και Σάμο.
Σε επίπεδο περιφέρειας (νομο), η μεγαλύτερη χρονική περίοδος εξακολουθεί να ευνοεί αυτούς από τη Μεσσηνία (11,1 τοις εκατό) έναντι της δεύτερης Φλώρινας (6,6 τοις εκατό), αλλά η διαφορά της διαφοράς έχει μειωθεί. Ωστόσο, αν σκεφτεί κανείς ότι υπάρχουν άνθρωποι στην κοινότητα από τη Φλώρινα, που είναι σλαβόφωνοι, και δίγλωσσοι ομιλητές που δεν ταυτίζονται ως Έλληνες, αυτό το χάσμα γίνεται μικρότερο.
Είναι πολύ εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί κάποιος που μεγαλώνει στα βόρεια προάστια της Μελβούρνης μπορεί να έχει δημιουργήσει την εντύπωση ότι η συνοικία της Φλώρινας είναι ένας από τους κορυφαίους τόπους καταγωγής όσων έφυγαν από τις ελληνικές ακτές. Μερικά από τα πιο δημοφιλή χωριά της Μεσσηνίας ήταν οι Γαργαλιάνοι, η Κορώνη, η Μεσσήνη, το Αετό, τα Μελιγαλά και τα Χρυσοκελλάρια, ενώ για τη Φλώρινα έχουμε τα χωριά Άνω Κλεινές, Κάτω Κλεινές, Αμμοχώρι, Αρμενοχώρι, Κρατερό, Νίκη, Πρώτη και Τροπαιούχος.
Συμπερασματικά, η στατιστική ανάλυση είναι ένα πολύ ισχυρό εργαλείο για την πραγματοποίηση ποσοτικών προσδιορισμών. Τα ανεπεξέργαστα δεδομένα μπορούν να σας δείξουν πολλές τάσεις που μπορούν να σας βοηθήσουν να προσδιορίσετε τα πράγματα και να υπερασπιστείτε τα επιχειρήματά σας, αλλά κατά την ερμηνεία των δεδομένων θα πρέπει να λάβετε υπόψη παράγοντες πέρα από τα δεδομένα για να έχετε μια πλήρη εικόνα. Και γιατί να μελετήσετε αυτή τη γενιά. Λοιπόν επειδή είναι μια καταπληκτική γενιά. Αυτή η γενιά θα φύγει σε δύο δεκαετίες, να την αγαπάτε όσο είναι ακόμα ζωντανοί. Ασχοληθείτε μαζί τους, καταγράψτε τις ιστορίες τους.
*Ο Dr Nick Dallas είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη) και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Κοινότητας Μελβούρνης.
Γράφει ο Νικ Ντάλας
πηγή: neoskosmos.com
